Otomotiv üreticileri, teknolojik gelişmelerle beraber turbo beslemeli araçlar mevzusunda kendilerini oldukça geliştirdi. Motor hacimleri küçülürken motor blokların verimliliği arttı. Bu sayede vasıta sahiplerinin istediği düşük yakıt tüketimli ve yüksek motor güçleri bulunan araçlar, hayal olmaktan çıktı. Araçlarda performans mevzusunda verimlilik sağlansa da bazen arızalar meydana gelir.
Turbo Nedir ve Ne İşe Yarar?
Sürücüler, vasıta seçerken kuvvetli motoru olmasına ehemmiyet verir. Bu aşamada bakılan mühim kıstaslardan biri aracın torku ve gücüdür. Turbo şarj sistemi yardımıyla vasıta daha iyi performans sergiler. Turbo, egzoz gazlarının içinde mevcutta bulunan atık enerji ile üreten hava pompasıdır. Pompalar, burada bir iletici görevindedir. Akışkanları bir yerden başka bir yere taşır. Hava pompasında yer edinen panellerin bağlı olduğu mil aracılıyla emme bölümünde bulunan pervane harekete geçer. Böylece aracın yanma odasına hava gitmiş olur. Turbodan gelen havayı ise ara soğutucu doğrusu intercooler soğutur. Ek olarak turbo beslemeli araçların verimi atmosferik (turbosuz) motorlu araçlardan daha yüksektir.
Turbo {Nasıl} Çalışır?
İlk olarak turbo, enerjisini elektrikten almaz. Motordan gelen basınçlı egzoz gazları turboda bulunan türbin çarkına iletir. Arkasından bağlantı aracı olan mil de türbinle hareket ederek milin ucundaki kompresör çarkını çevirir. Süratli dönmeye süregelen kompresör havayı emer ve motor silindirine gönderir. Bu aşamada yakıtla buluşur ve yakıt zerrecikleri, yanmak için lüzumlu olan oksijeni elde eder. Turbo beslemeli araçların tasarımında kompresör kısmı temiz havanın girmiş olduğu kısmı ifade eder. Türbin kısmı ise yanmış gazların bulunmuş olduğu kısmıdır. Ek olarak bu sistemde yanma verimliliği artar. Böylelikle daha iyi bir güç ortaya çıkar.
Turbo, Motor İçi Verimliliği {Nasıl} Arttırılır?
Turbo beslemeli araçlarda intercooler yardımıyla soğutma işlemi uygulanır. Ek olarak daha süratli şekilde silindire iletilmesine destek verir. Soğuk hale gelen hava, düşük hacimde oksijen yoğunluğunun fazlalığına işaret eder. Bu sayede yanmayı daha verimli bir hale getirir.
Turbo Beslemeli Araçların Arıza Emareleri
Araçlar için bu sistem oldukça kırılgan yapıdadır. Turbo egzozdan alınan hava ile motora iletilen soğuk havayla yanma daha verimli hale getirir. Yanmanın daha verimli oluşu, tekerlere aktarılan gücü arttırır. Sadece turboların da bir ömrü bulunur. Bu sebeple bazen arızalanmalar ya da bozukluklar yaşanır. Arızalar, dikkat edilmiş olduğu takdirde anlaşılır. Eğer aracınızın performansı eskisi şeklinde değilse ve yakıt tüketimi eskisinden daha fazlaysa burada mesele olabilir. Ek olarak egzozda duman ve rampa çıkışlarında zorlanma var ise turbo arızasından şüphelenmeniz gerekir. Turbolar egzozdan çıkan gazla çalmış olduğu için yüksek sıcaklığa maruz bırakılırlar. Burada yağ pompasının önemi de büyüktür. Yağ pompası, parçaları yağlamayı bıraktığında bazı problemler ortaya çıkar. Yağı doğru zamanda değiştirilmeli ve aracın bakımı esnasında bu noktaya da dikkat edilmelidir. Aksi taktirde turbo milinde boşluk oluşur.
Turbo Arızası {Nasıl} Denetim Edilir?
Turbo motorlu araçlar arızalandığında bazı emareler sürücüler tarafınca fark edilebilir. Mesela; vasıta yakıt tüketimi artar, turbodan ıslık sesi yükselir, rampalarda performans düşüklükleri meydana gelir. Bu belirtilerin haricinde araçta arıza ışığı yanar ve yağ dumanı oluşur. Turbo mekanik bir parça olduğundan dolayı devamlı yüksek tazyik altında tribünlerin dönüşüyle yüksek basınçlı hava ürettir. Bu da zaman içinde deformasyona uğramış olmasına niçin olur. Ek olarak pervaneler zarar görürse de aracın performansı düşer. Bunun sebebi ise zaman içinde motora yağ karışmasıdır.
Hortum ve Rekorlardaki Terleme ve Yağlanma
Yukarıda da bahsedilmiş olduğu şeklinde bir hava sıkıştırılması söz mevzusudur. Hava ısınır ve parçaları kaplayan yağda da ısınmalar meydana gelir. Isınmanın sonucunda yağ buharı oluşur. Hortum ve rekorlarda terleme yaşanır. Bu yağlanma ve terleme, yağ kaçağına dönüşebilir. Bu mevzuda lüzumlu takipler yapılmalıdır.
Turbo Üstündeki Yağ Kaçağı
Sistem de yüksek devirde bir dönme meydana gelir. Buradaki yağlama sistemi eleştiri bir ehemmiyet taşır. Yağlanma sisteminden turbo mili yada mil yataklarına yağ geliyorsa duyarlılık gösterilmelidir. Periyodik olarak yağı değişmeyen ya da yağ kalitesine ehemmiyet verilmemiş turbolar arızaya davetiye çıkarabilir.
Turbodan Gelen Ses
Eğer turbodan ses geldiyse bazı problemlerin olması muhtemeldir. Bununla birlikte turbo mili ve yataklarında aşınma gerçekleşmiş olabilir. Bu iki yerde boşluk oluşursa türbin de eksenel gezinti taratır ve kanatçıklar salyangoza sürter. Vasıta, bu haliyle kullanılırsa turboda kitlenmeler yaşanabilir.
Turbo Basıncı Hangi Şartlarda Değişmiş olur?
Intercooler (ara soğutucu) yardımıyla turbodan alınan verim daha da artar. Turbo ünitesindeki sıcak havayı içinden geçirerek soğutur ve havanın yoğunluğu artar. Silindirlere daha oldukca hava iletilirken turbonun basıncı da artar.
Selenoid Valfi Kontrolü
Selenoid valfi arızası, turbo basıncının düşmesindeki en önemli faktörlerden biridir. Bu valfler elektromekanik vana hususi durumunu de taşır. Elektrik enerjisi ile çalışırken gaz, su, yağ şeklinde akışkanların geçişini elektromıknatıs denetimine doğal meblağ. Eğer selenoid valfi arızalı olursa turbodaki tazyik düşer.
Wastegate Valfi Kontrolü
Bu valf sistemi turbo tazyik miktarını denetler ve ayarlar. Wastegate valfi, ECU sistemi üstünden denetim altında tutulan turbo boost selenoid tarafınca komutu alır. Panellerin harekete geçmesi için gereksinim duyan egzoz gazını, turbonun egzoz çıkışına yöneltir. Böylelikle turbo basıncı durağan(durgun) kalır. Bu aşamada bir arıza oluşursa turbo basıncı düşer.
Uzun Ömürlü Turbo için Yapılması Gerekenler
Ilk olarak buradaki eleştiri mevzu aracın sürekli bakımının yapılmasıdır. Böylelikle turboda oluşacak büyük hasarlarında önüne geçilir. Ek olarak vasıta, ilk çalıştığında da turboyu zorlamamak ömrünü uzatır. Uzun yollarda aşırı süratli gitmek turbonun ömrünü kısaltır.
EGR Valfi Temizliği ve Kontrolü
EGR valfi, kirli ya da arızalı olursa turbo basıncı düşebilir. Bu valfin amacı, yanmamış durumda olan egzoz gazını ayrıştırmak ve yanma odalarına gene göndermektir. Böylelikle yanma odalarındaki patlama verimi artar. Fakat EGR valfleri zaman içinde egzoz gazlarının kurumları tarafınca kirlenir. Valfler, kurumlardan arındırılmazsa zaman içinde bozulmasına neden olur. Bu sebeple tertipli olarak temizlenmeli ve gerek gördükçe değiştirilmelidir.
Turbo Beslemeli Araçlar Hakkında Malum Hatalar
Ara sıra turbo beslemeli araçlar hakkında bazı yanlış bilgiler olabiliyor. Bu yanlış bilgiler, vasıta alırken sürücülerin fikirlerini negatif yönde etkileyebiliyor. Mesela; turbo beslemeli araçların süratli bozulmuş olduğu ve daha azca yakıt harcamış olduğu iddia edilir.
Turbo Beslemeli Araçlar Süratli Bozulur
Karmaşık sistemli yapılar çoğu zaman bozulmaya daha meyillidir. Atmosferik araçlar daha rahat iletim yapısına haizdir. Bu yüzden daha azca mesele çıkma oranına haizdir. Fakat turbo beslemeli aracınıza iyi bakarsanız uzun seneler kullanma ihtimaliniz olur. Bu sebeple toplumda sıkça karşılaşılan “turbo beslemeli araçların süratli bozulmuş olduğu” iddiası, aracın kullanımı ve bakımıyla yakından ilgilidir.
Turbonun Soğuması için Uzun Süre Beklenir
Yapınak tarafınca üretilen turbo araçlarda uzun süre beklemeye gerek kalmamıştır. Yapısı gereği turbo beslemeli araçlar fazla yorulmaz yada ısınmazlar. 10 ila 20 saniye beklemek kafi gelecektir.
Turboyu Araca Takmak Kolaydır
Eğer aracınızda turbo yoksa monte edilmesi birazcık karmaşık bir süreçtir. Bu konudaki en doğru tercih alanında uzman kişilerle doğru parçaları seçerek araca uygun koşullarda yerleştirmek olacaktır.
Turbo Yardımıyla Vasıta Azca Yakar
Turbo beslemeli araçlarda verimlilik yüksektir. Azca yakmasındaki durum ise motor hacmine bağlıdır. Doğru bir orantı ile araca monte edilirse üretilen güçte artış olur. Doğal olarak, bu güce erişmek içinde turbo çalışır ve yakıt tüketimi de bu aşamada artış gösterir.
Eğer ki bu içinde ne olduğu beğendiyseniz “LPG Kullanmak Turboya Zarar Verir mi?” başlıklı yazımıza göz atmayı ihmal etmeyin.